مقایسه کیفیت لاشبرگ سه گونه مرتعی و رابطه آن با برخی ویژگی‌های خاک

سابقه و هدف: علیرغم اهمیت کیفیت لاشبرگ در حفاظت و پایداری خاک، اصلاح خصوصیات شیمیایی آن، و افزایش تولید علوفه در اکوسیستم مرتع، مطالعات بسیار کمی درباره کیفیت لاشبرگ گونه‌های مرتعی و میزان تجزیه‌پذیری آنها‌ انجام شده است؛ عمده مطالعات انجام شده در خصوص کیفیت گیاهان، محدود به کیفیت علوفه و اندام‌های زنده گیاهی بوده است. هدف این پژوهش، اندازه‌گیری و مقایسه کیفیت لاشبرگ سه گونه مرتعیArtemisia aucheri ،Centaurea virgata و Scariola orientalis و بررسی رابطه آن با برخی از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع حاج‌بیگی تربت حیدریه بود. مواد و روش‌ها: نمونه‌برداری لاشبرگ به روش تصادفی- سیستماتیک بر روی سه ترانسکت به طول 200 متر با استفاده از پلات یک مترمربعی انجام شد. در هر پلات یک نمونه لاشبرگ از گونه‌های مورد نظر و همچنین یک نمونه خاک از عمق صفر تا 15 سانتی‌متری از پای بوته برداشت شد. پارامترهای مربوط به کیفیت لاشبرگ شامل فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، فنل و لیگنین به روش استاندارد اندازه‌گیری شد. همچنین، متغییرهای مربوط به ویژگی‌های خاک شامل بافت، درصد آهک، هدایت الکتریکی (EC)، وزن مخصوص ظاهری، واکنش خاک (pH)، فسفر (P)، پتاسیم (K) و کربن‌آلی خاک با روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. برای مقایسه کیفیت لاشبرگ گونه‌ها از تجزیه واریانس یک‌طرفه و برای تفکیک میانگین‌های دارای تفاوت معنی‌دار، از آزمون دانکن استفاده شد. رابطه بین کیفیت لاشبرگ و خصوصیات خاک با استفاده از همبستگی پیرسون بررسی گردید. یافته‌ها: بیشترین مقدار فسفر در لاشبرگ گونه C. virgata، بیشترین مقدار پتاسیم در لاشبرگ گونه A. aucheri و بیشترین مقدار لیگنین در لاشبرگ گونه S. orientalis بود. بیشترین مقدار فسفر، آهک، سیلت، رس، pH، کربن‌آلی و وزن مخصوص ظاهری در خاک پای گونه A. aucheri و بیشترین مقدار پتاسیم و شن در خاک پای گونه S. orientalis وجود داشت. میزان کلسیم لاشبرگ گونه A. aucheri با آهک خاک و مقدار منیزیم لاشبرگ با EC و pH خاک رابطه معنی‌دار داشت. میزان فسفر لاشبرگ در گونه C. virgata با pH خاک و همچنین مقدار پتاسیم لاشبرگ با درصد شن و سیلت خاک رابطه معنی‌دار داشت. میزان فسفر لاشبرگ گونه S. orientals با پتاسیم، کربن‌آلی، آهک، شن و سیلت خاک رابطه معنی‌دار داشت. نتیجه‌گیری: لیگنین و فنل ترکیبات شیمیایی ضد کیفیت در لاشبرگ می‌باشند. مقدار لیگنین در لاشبرگ سه گونه گیاهی یکسان بود ولی مقدار فنل در لاشبرگ گونه A. aucheri بیش از دو گونه دیگر بود. مقدار منیزیم و کلسیم هم در هر سه گونه یکسان بود ولی مقدار فسفر در C. virgate بیشتر از دو گونه دیگر بود. در این مطالعه، رابطه مشخصی بین ترکیبات شیمیایی لاشبرگ گونه‌های گیاهی و خصوصیات فیزیکی و شیمیای خاک پای بوته‌ها مشاهده نشد.